HOOFDSTUK 5

Villa du Mas, appartement 9, uitzicht op zee. De appartementen zijn net gerenoveerd en van alle gemakken voorzien, zelfs een vaatwasser en bubbelbad verijken het comfort. Het is anders dan een paar jaar geleden. Natuurlijk is het heerlijk om tijdens het douchen de warme stralen water langs je lichaam te voelen glijden of met een glas rode wijn in bad te genieten na een lange wandeling in kou en regen.

Verslagen door het bericht dat Thomas door koolmonoxidevergiftiging was overleden, had Paul, gewoon vanwege vroeger, Ella voor de tweede keer gebeld in New York.
Nog maar een week geleden had hij een afspraak gemaakt om haar te bezoeken, en nu wist hij zelf niet wat te doen. Paul voelde zich schuldig. Onlangs had hij na lange tijd een kaart gestuurd naar Thomas met de hoop hun vriendschap een nieuw elan te geven. Het gesprek met Ella was slechts de mededeling van zijn kant, omdat hij in deze situatie geen zin had in nog meer toneelspel. Ella had altijd de indruk gehad dat hij diepere gevoelens voor haar koesterde. Voor Paul was ze niet meer geweest dan een richtingaanwijzer gedurende de moeilijke momenten in tijden van alcohol en drugs. Maar de tijd had ook hem andere inzichten gegeven. Het clichématige kunstenaarsbestaan van uitbundigheid en armoede was hij ontgroeid na zijn ontmoeting met Madeline, een studente geschiedenis, naar wie hij zijn leven de laatste tijd had ingericht. Ondanks het feit dat het duidelijk was - na het vorige telefoon gesprek - dat Ella niets om Thomas gaf, vond Paul het niet meer dan beschaafd om haar zijn overlijden te melden.
Paul voelde zich veel meer verbonden met Madeline. Een vriendschap die hem zelfs tot daden had gedreven die voor een progressief kunstenaar ondenkbaar waren. Hij had toegegeven aan elke actie die zij bedacht.

Hier in appartement 9 hadden hij en Madeline hun laatste fles”heilig water” opgedronken. Op zoek naar grotere genoegzaamheden dan de gebruikelijke coke, had Paul ze zich een paar jaar geleden laten overreden om zich aan te sluiten bij een groep activisten die een replica van de Ark van Noach wilden plaatsen op Ararat.
Ağrı Dağı, met zijn 5137 meter hoge top, leek Madeline een uitdaging. Alleen al aan de reis naar Iğdır had Paul verstilde gedachten. Madeline was vanaf het moment dat zij Tessie, een medeactievoerder, ontmoette op het vliegveld in Ankara hun vriendschap blijkbaar vergeten. De Turkse naam Ağrı is afgeleid van het Koerdische woord Agirî dat 'vurig' betekent. De relatie die ontstaan was tussen hun beide leek uit te barsten in een strijd om aandacht. Dit in tegenstelling tot de vulkaan Ararat.

Mount Ararat, een mysterieuze naam voor een mysterieuze berg. Veel wisten ze nog niet van de geschiedenis en geologie van het gebied rond deze berg in Oost Turkije. Het vooruitzicht om mee te bouwen aan een nieuwe versie van de Ark van Noach sprak echter tot de verbeelding van de vrouwen. De ark, zoals die beschreven wordt in verschillende religieuze teksten, is een machtig symbool voor de mensheid en haar capaciteit om te veranderen en zichzelf opnieuw uit te vinden. Paul moest zich schikken in het idee dat Madeline en Tessie niet wachten konden om het plateau waarop de Ark gestalte zou krijgen met eigen ogen te aanschouwen.

Echter, de laatste etappe van de reis, de 200 kilometer tussen Van en Dogubayazit verliep niet zonder problemen. Twee keer werden ze opgehouden bij een roadblock, compleet met tanks, honden en militairen in volle wapenuitrusting. Het gebied waar ze doorheen reden ligt dicht bij de grenzen met Iran en Armenië, en de PKK was daar nogal actief. Reden voor de strenge controles door het Turkse leger. Langzaam kwamen ze dichter bij de bestemming en de grasvlakten maakten plaats voor lavavelden en sneeuwbedekte bergtoppen. Paul had meer oog voor de vrouwen dan voor de kleine dorpjes van slordige, uit betonblokken opgetrokken huisjes. Ook de indrukwekkende uitzichten vanuit het gammele busje waarin ze reisden boeiden hem weinig. De spanning was te snijden en de ongeïnteresseerde blikken van Madeline deden hem pijn. Het was tenslotte niet zijn keus geweest om deze trip te ondernemen. Het had slechts toegegeven aan haar uitzonderlijke wensen. Al snel zagen ze de nieuwe ark op de flanken van de berg opdoemen. Net onder het gevaarte lagen de kleurrijke tenten van het basiskamp. Een groep Duitse en Turkse vrijwilligers werkte al weken als bezetenen om de ark op tijd af te krijgen voor de openingsceremonie. Veel mensen beschouwen de Ararat als een heilige berg. Bij gebrek aan gesprekstof had Paul zich op de informatiemap gestort en besloten dat hij bij terugkomst een Ark zou bouwen die zo lek was als een mandje. Paul zag zichzelf in gedachten heel even als navolger van Friedrich Parrot, die de Ararat als eerste westerling had beklommen in 1829. Een archeologische expeditie om de overblijfselen van de vermeende ark op de berg te vinden.

De centrale vraag die Paul in Ararat bezighield was waar de God was gebleven die in zijn kindertijd zo’n belangrijke rol in zijn leven had gespeeld. Niet alleen hadden de wetenschapslessen op school hem met de onmogelijkheid van de verhalen geconfronteerd, hij had tevens een afkeer van de onderwerping, die noodzakelijkerwijs met het geloof gepaard leek te moeten gaan, ontwikkeld.

Madeline leek geen enkele moeite te hebben met Tessie’s overtuigingen. Voor Tessie was deze reis een vorm van actievoeren tegen de G8 en enige vorm van zelfreflectie bleek aan haar voorbij te gaan. Haar verhalen en gedachten beperkten zich tot een opsomming van de acties waaraan ze had deelgenomen. De oceanencampagne, het Kids for Forests-project en drie maanden als deckhand en activiste op de Arctic Sunrise. Terwijl Paul zich schoorvoetend in hun kielzog bewoog, hoorde Madeline het allemaal vol bewondering aan.

Tijdens de openingsceremonie werd de ‘Verklaring van Ararat’ in zes talen voorgelezen. Hierin vroegen ze de wereldleiders om eindelijk hun verantwoording te nemen. “Die politici vertegenwoordigen ons en moeten daarom onze zorgen serieus nemen. Als zij dit nalaten door de gevolgen van klimaatverandering te onderschatten verdienen zij het niet om onze politieke leiders te zijn!” De oproep was ook direct gericht aan de G8 landen, die de week daarop in Heiligendamm bijeen zouden komen. Na de toespraak liet Tessie een witte duif vrij, terwijl enkele meters lager op de berghelling het spandoek ‘red het klimaat nu!’ wapperde in de wind. Vervolgens kwamen er 206 duiven uit de ark vliegen, één voor elk land in de wereld. Na een nachtje in de ark waren de duiven geenszins van plan om de weidse vallei in te vliegen, maar fladderen ze snel terug naar de ark om vanaf het dak de drukte bekijken. Turkse muzikanten speelden traditionele muziek en de gouverneur opende de ark officieel door het vastslaan van de laatste plank. Na een paar uur kwam Madeline tot de conclusie dat Tessie, die door de gouverneur was uitgenodigd voor het bijwonen van een diner, niet terug zou komen naar het basiskamp waarin ze hadden gebivakkeerd. Nog steeds opzoek naar een spirituele ervaring besloten Paul en Madeline enkele flessen te vullen met sneeuw van de heilige berg.

Drie weken later bevonden ze zich in appartement 9 van Villa du Mas. Madeline kon maar niet wennen aan de gedachte dat Tessie haar, zonder enige uitleg voor haar gedrag te hebben gegeven, letterlijk in de kou had laten staan. Paul had het moment gebruikt om zijn gevoelens voor Madeline eindelijk uit te spreken. Het drinken van het “heilige water” had hem, wat dat betreft toch de moed gegeven om haar te wijzen op de dingen die voor hem belangrijk waren. Madeline reageerde egoïstisch en vol ongeloof en boosheid. Een paar minuten later vond Paul zichzelf alleen, verlaten met een gebroken vriendschap.

Paul ging terug naar Mesnil Val met de intentie om na te denken over alle gebeurtenissen van de laatste tijd, de overgebleven fles met Ararat water aan te breken en om zijn toekomst te laten ontrafelen. Een toekomst die begon met het definitieve einde van twee vriendschappen.

Gerrit Klaassen

HOOFDSTUK 4

‘Toeval bestaat niet’ flitste het door haar hoofd. Volgens de wet van Bell komt een spraak en luister verbinding tot stand als aan de ene kant elektromagnetische stromen worden uitgezonden en deze aan de andere kant worden toegelaten. In de spiritualiteit gelden andere wetten. Zij had hem gebeld! Hij had alleen de wet van Bell toegepast om te antwoorden.
‘Paul..?’
‘Godzijdank kan ik je bereiken. Weet jij waar Thomas is?’
Die korte zin werkte bij Ella als het aansteken van een korte lont in een kruitvat vol ingehouden woede. Weg waren alle rustgevende gedachten van de meditatie oefening. Sissend smolten de herinneringen en reflecties van nog geen vijf minuten geleden. Het vuur had het ontstekingspunt bereikt.
‘Lul, klootzak, moet je me daarvoor bellen of ik zou weten waar die andere kleinzerige, miezerige nietsnut zich waar ter wereld ook ophoud. In Timboektoe nou goed! En wil je weten hoe het met hem gaat? Goed, heel goed! Hij wentelt zich in de stront, is kakkerlak met de kakkerlakken en neukt zich de syf aan al die kakkerlakhoeren. En jij, jij moest hem daar maar eens gauw gezelschap gaan houden!’ Ella hapte naar adem. ‘Je denkt toch zeker niet dat ik mij nog één seconde bezighoud met dat miezerige bestaan van jullie? Wat wil je, waarom bel je me? Moet je geld? Wil je neuken? No way Paul Vrelex.’
‘Ella!’
‘En dan nog wat’, onderbrak ze hem, klaar om meteen na haar woorden het gesprek te deleten. ‘Als je het nog één keer in die verteerde kop van je haalt om mij lastig te vallen dan…dan…’
Paul maakte van dat moment van twijfel onmiddellijk gebruik. Met opgewekte stem riep hij uit: ‘Ella, het gaat dus goed met je!’
‘Het gaat helemaal niet goed, lul!’ Ze zweeg en ademde zwaar. Hij zweeg eveneens en zijn oren slurpten elk geluid wat de elektromagnetische stromen in fracties van seconden vanaf de andere kant van de wereld naar hem transporteerden.
‘Waar ben je?’ klonk het met een klein stemmetje.
En meteen daarop was zijn antwoord raak: ‘bij jou’.
Even was Ella in de war. ‘Hoezo, ben je hier in Amerika, in New York?’
‘Nee suffie, mijn gedàchten zijn bij jou. Ik zit in Frankrijk, ergens aan de Normandische kust in een of ander kutdorp.’
‘Wat doe je daar dan?’
‘De eenzaamheid opzoeken, zonden overdenken, het geluk hervinden, inspiratie en al die shit meer.’
‘Is dat daar niet met die hoge kliffen? Je gaat me niet vertellen dat je aan de rand daarvan hebt lopen balanceren.’ Paul zweeg dramatisch.
‘O God, je…’
Hij onderbrak haar snel. ‘Welnee, die verteerde kop van mij is nog steeds in staat om helder te denken hoor. Heel helder. En als jet het wilt weten: ik ben alleen.’
Hij zei dat omdat hij wist dat zo’n opmerking heel belangrijk was voor haar. Maar daardoor ook voor zichzelf. Ella had die vraag toch wel gesteld maar hij was haar voor. Als hij in gezelschap van wie dan ook zou zijn, had zij niet het gevoel dat ze hem helemaal voor zichzelf had. Dat beïnvloedde haar stemming en datgene wat ze ging zeggen. Beleefde antwoorden, afstandelijk geklets over ditjes en datjes van Donald Duck en een nietszeggend slotakkoord in de trant van ‘nou we spreken elkaar maar weer eens, doei.’ Nu dus niet. New York – Normandië en daartussen het ruisen van de oceaan, van de elektromagnetische stromen, van de eenzaamheid van twee verwante zielen. Verwant? Hoezo? Haat en liefde, storm en luwte, aan en uit en weer uit en nog maar eens aan. Vreemdgaan om te bewijzen, te kwetsen, om te treiteren, ja zelfs een keer om te besmetten. Ziek was dat. Iedere keer was elke kwetsuur die ze elkaar aanbrachten het zogenaamde definitieve einde van de relatie. Hun zielen moesten er rauw uitzien van de littekens die erop waren gekerfd. Andere relaties die ze daarna krampachtig versierden om elkaar maar te laten weten hoe ‘gelukkig’ ze nu wel waren, hielden nooit lang stand. Waren niet opgewassen tegen de passie, het tegenspel, de fantasie of de grilligheid van zowel Ella als Paul. Wat is dat toch met kunstenaars? Waarom kunnen die niet gewoon het leven leven zoals het is bedoeld? Vanwaar die eeuwige onrust? Maar als je dan een relatie krijgt met iemand die net zo is als jij klopt het ook weer niet. Hij had het er eens met Thomas over gehad. Half dronken en apestoned zag hij het licht. ‘Als we alleen zijn, zijn we eenzaam. Hebben we een relatie worden we na verloop van tijd nog eenzamer. Geld voor de hoeren hebben we niet. Weet je wat voor ons de beste oplossing is? We halen zo’n onderdanige baboe uit een ver land en die bombarderen we tot kernvrouw. Die regelt alles en zorgt dat we niets te kort komen. Is niet jaloers en zeurt niet. En voor de rest neuken we onze lul in het rond. Daar gaat het toch allemaal om? We willen vastigheid, verzorging, maar we willen ook alle andere neuke dingen van het leven. Bij die woordspeling schoot Thomas onbedaarlijk in de lach. Hij proestte het uit en was ronduit vervuld van zijn geestverruimde levensfilosofie van de koude kermis. Paul moest er niet om lachen. Toen niet en nu niet. Maar soms dacht hij er wel aan dat dat wel een oplossing zou kùnnen zijn.
‘Ben je er nog,’ klonk het uit New York.
‘Ja, mijn gedachten dwaalden af.’
‘Die van mij ook.’
‘Waar dacht je dan aan,’ wilde Paul weten.
‘Laat maar.’
Paul voelde een kort moment van ergernis. Altijd dat typisch vrouwelijke ‘laat maar!’ En dan moet de man natuurlijk net zo lang touwtrekken totdat ze eindelijk vertelt wat ze dacht. Nou, daar had hij op dit moment geen zin in. Hij hernam het gesprek.
‘Ik vroeg naar Thomas om iets neutraals te zeggen tegen je. Weet ik veel wat je aan het doen bent nu. Het gaat niet om hem.’ Toen, met een enigszins zakelijke toon: ‘Waar ik je voor belde…’

Roy Grünewald